Türk Resminde Yüzyılın Tablosu

Rezan Has Müzesi, HSBC Bank A.Ş.'nin desteği ile 19 Kasım 2009’ da açılan Türk Resim Sanatının Bir Asırlık Öyküsü II "Türk Resminde Yüzyılın Tablosu" sergisinde, Ahu ve Can Has’ ın daha önce sergilenmemiş koleksiyonundan seçilen 161 eseri izleyici ile buluşturuyor.

Sergide, 19. yüzyıl sonlarında Fransa’ya gönderilen ve burada Lucien Simon, Fernand Léger, Alexandre Cabanel ve Gérôme’ un öğrencileri olan, Fransa-Prusya savaşından itibaren ülkeye geri dönen ve Ingres’ in desen anlayışının hakim olduğu akademik eğitimin büyük oranda etkisinde kalmış, 20. yüzyıl başlarından itibaren önemli eserler üreten Şeker Ahmet Paşa, Osman Hamdi Bey, Halil Paşa gibi önemli Türk ressamların* eserlerinin yanı sıra, Vanmour, Rudolf Ernst, Leonardo de Mango, Charles Theodore Frere gibi 18., 19. ve 20. yüzyılın önemli oryantalistlerinden, son saray ressamlarından Fausto Zonaro’ ya, tüm bu izlenimci teknikleri reddederek kompozisyonu, kübist ve konstruktivist anlayışlardan yola çıkarak daha farklı bir yapı üzerine oturtmayı amaçlayan D grubunun kurucuları Nurullah Berk, Cemal Tollu, Abidin Dino’ nun yanı sıra, gruba daha sonra katlan Fahrunnisa Zeyd, Bedri Rahmi Eyüboğlu ve Eşref Üren gibi sanatçıların eserlerine, 1940 sonrası resmin Adnan Varınca, Edip Hakkı Köseoğlu, Orhan Peker, Cihat Burak ve Cevat Dereli gibi önemli isimlerinin eserlerine de yer veriliyor.

Türk Resim Sanatına farklı örnekler eşliğinde yeni bir bakış açısı sunmayı hedefleyen sergi, aynı zamanda uzun yılların çabasıyla bir araya getirilmiş özel bir koleksiyonun da öyküsünü anlatıyor. Sergide, farklı ressamların, dönemin sosyo-kültürel, ekonomik yapısını işledikleri eserler bir araya geliyor. Gündelik yaşam ve mimarinin yansıtıldığı bu eserler sayesinde, kronolojik bir okuma ile Türkiye’de modernizmin gelişiminin, resim sanatı bağlamında değerlendirilmesi amaçlanıyor.

Sergide oryantalizmden günümüze kadar bir anlatı sunmayı vaat ediyor oysa, eserlerin koleksiyondan seçilmek durumunda olması ve özellikle yağlıboya çalışmaların tercih edilmiş olması bu seçkinin son 10-15 yıla pek de değinmemiş olmasına yol açıyor. Bu da sergi metninde de belirtildiği üzere çağdaş ressamlardan Erol Akyavaş, Burhan Doğançay ve Kemal Önsoy’ a yer verilebilmesine yol açıyor. Burada sergide iki eseri yer alan ancak metinde ismi ayrıca belirtilmeyen Mehmet Güleryüz’ ü ve bir eseri yer alan Neş’ e Erdok’ u da unutmamak gerekiyor. Dikkat çeken bir nokta da metinde kullanılan bu “çağdaş” kelimesinin sadece sanırım günümüzde üretmeye devam eden sanatçıları işaret ediyor olması.

Aslında “Oryantalizasyon ve Türk Resim Sanatının Yanıtları” gibi bir alt başlıkta da ifade edilebilecek olan bu serginin, resim sanatının Hasan Bülent Kahraman’ ın belirttiği şekli ile** özellikle 2000’ li yıllarla birlikte ortaya çıkan “reoryantalizasyon” a cevabını içermiyor olması sanırım yine yukarıda belirttiğim nedenlerden ve ayrıca kuramsal ve kavramsal anlamda çağdaş olanın henüz koleksiyon değeri kazanmamış olduğu algısından kaynaklanıyor.

Benim yaptığım gibi ismindeki ve metindeki kronolojik yanıltmaya aldanmadan, Türk resim sanatının çok önemli isimlerinin iki ayrı salonda sergilenen eserlerini 30 Nisan’ a kadar görebilirsiniz.


* Burcu Pelvanoğlu - Türkiye'de Sanatın İnşası 1; Türkiye'de Tuval Resminin Doğuşu - Artist Modern Mart 2010

** Levent Çalıkoğlu - Çağdaş Sanat Konuşmaları 3, 2008; Hasan Bülent Kahraman, s: 99-100


Alper Karabatak
2 Nisan 2010
(9 Nisan 2010 tarihinde Lebriz Sanal Dergi'de yayınlanmıştır.)